Observations 2009 - Waarnemingen 2009 update 19 jan 2010

Résumé:...
Samenvatting: in 2009 werd de kaap van 3.000 soorten nog net niet bereikt en dankzij waarnemingen.be steeg het aantal observaties met 60%.

Aantal soorten

Op 30 dec. 2009 telt de cebe-inventaris 2.986 soorten en zit dus binnen enkele maanden wellicht aan 3.000 soorten. De laatste 2 jaar zijn er rond de 500 soorten bijgekomen.
Hiermee behoren 't Moeraske en Hof ter Musschen in Brussel wellicht tot de best geïnventariseerde gebiedjes van Brussel.

Foto's

Aantal Foto's: 4.433
Aantal species met Foto: 1.827 (waarvan 1.207 Arthropoda)
Foto's 2009: 175 (www.cebe.be, 158 Arthropoda)
Arthropoda mèt foto: 78%

Nieuwe soorten

(klik op foto voor opening galerij met link naar de afzonderlijke soortenfiches)

De impact van waarnemingen.be

tabel: Aantal neergeschreven observaties op 30 dec 2009 op waarnemingen.be

Met 1.778 waarnemingen, was er een toename van 60% ten opzichte van het vorige (record-)jaar 2008 (1.112). 824 soorten konden worden waargenomen met als voornaamste 622 ongewervelden, 84 champignons en 72 vogels. 33 waarnemers participeerden (waarnemer «cebe» bevat Jean Randoux, R.&B. Beys en Michel Durand).
De toename is vooral te verklaren door het gemak en de toegankelijkheid van waarnemingen.be, waardoor nu ook gewone soorten worden ingebracht en er ook inbreng komt van niet-cebe-leden.

(foto: Alex & Laurence Naets.) Vooral de vogelwaarnemingen hadden daar baat bij: 25 deelnemers schreven 645 waarnemingen neer, bijna vier keer méér dan in 2008 (136). Het soortenaantal (72) verschilt weinig met de vorige jaren (69 in 2008 en 2007). Er was één nieuwe soort: een Boomleeuwerik.
Méér dan de helft van alle cebe-waarnemingen betreft ongewervelden (958 waarnemingen, +18%), op Bernard Pasau nà, van de «usual suspects»...
Roosmarijn Steeman, die in opdracht van Leefmilieu Brussel aan een Paddenstoelatlas werkt, bracht op de valreep nog héél wat nieuwe soorten aan.

Hof ter Musschen - Moeraske

In Hof ter Musschen zijn nu iets meer vogelsoorten bekend: Deze werden niet gezien in het Moeraske:

Motacilla flava thunbergi (Bergeronnette printanière nordique - Noordse gele kwlkstaart)
Saxicola torquata (Tarier pâtre, Traquet pâtre - Roodborsttapuit)
Athene noctua (Chouette chevêche - Steenuil)
Pandion haliaetus (Balbuzard pêcheur - Visarend)
Falco subbuteo (Faucon hobereau - Boomvalk)
Circus aeruginosus (Busard des roseaux - Bruine Kiekendief)
Lymnocryptes minimus (Bécassine sourde - Bokje)
Jynx torquilla (Torcol fourmilier - Draaihals)
Hippolais icterina (Hypolaïs ictérine - Spotvogel)
Phoenicurus phoenicurus (Rougequeue à front blanc - Gekraagde roodstaart)
Anthus pratensis (Pipit farlouse - Graspieper)
Larus fuscus (Goéland brun - Kleine mantelmeeuw)
Carduelis flammea cabaret (Sizerin flammé - Kleine barmsijs)
Ciconia ciconia (Cigogne blanche - Ooievaar)
Pernis apivorus (Bondrée apivore - Wespendief)
Saxicola rubetra (Tarier des prés - Paapje)
Sylvia curruca (Fauvette babillarde - Braamsluiper)
Motacilla flava flava (Bergeronnette printanière - Gele kwikstaart)
Coccothraustes coccothraustes (Gros-bec casse-noyaux - Appelvink)
Ardea alba (Grande aigrette - Grote Zilverreiger)
Lullula arborea (Alouette lulu - Boomleeuwerik)
Locustella naevia (Locustelle tachetée - Sprinkhaanzanger)
Dendrocopos medius (Pic mar - Middelste bonte specht)
Coturnix coturnix (Caille des blés - Kwartel)
Serinus serinus (Serin cini - Europese kanarie)
Vanellus vanellus (Vanneau huppé - Kievit)

Deze zijn uniek voor het Moeraske:

Psittacula eupatria (Perruche Alexandre, Perruche à épaulettes - Grote Alexanderparkiet)
Luscinia megarhynchos (Rossignol philomèle - Nachtegaal)
Fulica atra (Foulque macroule - Meerkoet)
Aix galericulata (Canard mandarin - Mandarijneend)
Alectoris rufa (Perdrix rouge - Rode patrijs)
Delichon urbica (Hirondelle de fenêtre - Huiszwaluw)
Myiopsitta monachus (Perriche jeune veuve, Conure veuve - Monniksparkiet)
Anas platyrhynchos domesticus (Canard domestique, Canard cayuga - Soepeend)
Porzana porzana (Marouette ponctuée - Porceleinhoen)
Oriolus oriolus (Loriot d'europe - Wielewaal)
Larus canus (Goéland cendré - Stormmeeuw)
Emberiza schoeniclus (Bruant des roseaux - Rietgors)
Corvus frugilegus (Corbeau freux - Roek)
Charadrius dubius (Petit gravelot - Kleine plevier)
Bombycilla garrulus (Jaseur boréal - Pestvogel)
Cygnus atratus (Cygne noir - Zwarte zwaan)
Cairina moschata forma domestica (Canard de Barbarie, Canard musqué - Barbarijse eend)
Anas bahamensis (Canard des Bahamas - Bahamapijlstaart)
Circus cyaneus (Busard Saint-Martin - Blauwe kiekendief)

Waarnemers per km²

Deze kaart geeft het aantal waarnemers op waarnemingen.be in 2009 per km² (De positionering van elke waarnemer werd lichtjes aangepast om het probleem van niet-precieze waarnemingen te omzeilen)...
Hieruit blijkt dat de zone van het Zoniënwoud (Rood Klooster: 40 waarnemers) en de parken langs de Woluwelaan het meeste waarnemers wisten aan te trekken. Hof ter Musschen doet het ook goed met 28 verschillende waarnemers/km². Het Moeraske moet het met minder belangstelling doen: 14 waarnemers/km²...

Fauna

De laatste jaren wordt vooral de fauna verder in kaart gebracht.

Insecten & Spinnen

Nieuwe soorten in 2009

De nieuwe zeldzame aanwinsten van 2009:

Nieuwe soorten en laatste waarneming

*Voor de vergelijkbaarheid werden bij de kevers (Coleoptera) de 175 Kortschildkevers uit een oudere studie niet mee opgenomen. Zonder deze groep gaat het om 1.500 soorten. In de totaalbalk onderaan zitten ze er wel bij.
De linkergrafiek toont het aantal insectensoorten per orde en het jaar van de laatste waarneming. Voor de best geobserveerde orden, zoals vliegen en vlinders, konden de afgelopen drie jaar 75% van de soorten worden waargenomen. Globaal genomen is 3/5de van de in 2209 waargenomen soorten ook al het jaar daarvoor gezien, 1/5de was 2 jaar oud en het overige vijfde was al 3 jaar of langer niet meer gezien...(rechtergrafiek).

De betrachting om zoveel mogelijk insecten ook op waarnemingen.be te registreren, inclusief de gewone soorten, werd verdergezet. Het plan was om de helft van de cebe-inventaris op waarnemingen.be te hebben op het einde van 2009 en driekwart ervan op het einde van 2010. Alleen de moeilijk determineerbare-, zeer zeldzame-, toevallige- en verdwenen- soorten zouden dan nog mogen ontbreken in 2011 op waanemingen.be.

Er zijn 1.683 ongewervelden op www.cebe.be/inventaires waarvan 1.304 recente waarnemingen met foto. Men kan dus stellen dat hiervan bijna de helft werd gezien in 2009. Met de registraties op waarnemingen.be die al in 2008 werden begonnen, wordt de 50%-doelstelling dus ruim behaald... Het aantal waargenomen soorten ligt ook nog 7% hoger (622 tegen 579).

Hernieuwde waarnemingen

Op bovenstaande grafiek worden de hernieuwde waarnemingen van 2009 afgebeeld met het jaar van de voorlaatste waarneming (De nieuwe soorten en de Kortschildkevers zijn hier niet opgenomen). Men kan stellen dat 3/5de van hernieuwde waarnemingen één jaar geleden ook werden gezien. 1/5de was al 2 jaar oud en 1/5de was al méér dan 2 jaar geleden. De meeste nieuwe soorten die nu ontdekt worden zijn (vrij) zeldzaam of moeilijk zichtbaar.
Comebacks 2009
De kans om nog soorten weer te zien die voor het laatst voor 2004 werden waargenomen is echt wel uitzonderlijk, amper 3% van die oude waarnemingen kon worden bevestigd in 2009. Dit jaar ging het oa om drie zweefvliegen, 3 dag- en 3 nacht-vlinders.

Vroegste waarnemingsmaand (... - 2009)

Vroegste waarneming insectensoorten jan. 2010

Deze grafiek geeft de beste insectenmaanden tijdens het jaar. Van elke soort die tot nu toe werd waargenomen, is de vroegste waarnemingsmaand weergegeven en het laatste jaar van de waarneming. het is vooral diep in de zomer dat er de afgelopen jaren blijkbaar een achterstand zit in de herhaalde waarnemingen...

Nieuwe soorten

Amaurobius ferox (Grote Kaardespin) - Araneae
Segestria bavarica (Muurzesoog) - Araneae
Gibbaranea gibbosa (Epeire à bosses, L'Epeire bossue - Boomknobbelspin) - Araneidae
Zygiella X-notata (Venstersectorspin) - Araneidae
Micaria pulicaria (Gewone mierspin) - Gnaphosidae
Trachyzelotes pedestris (Stekelkaakkampoot) - Gnaphosidae
Antistea elegans (Moeraskamstaartje) - Hahniidae
Meioneta saxatilis (Spits probleemspinnetje) - Linyphiidae
Pirata piraticus (Poelpiraat) - Lycosidae
Trochosa ruricola (Veldnachtwolfspin) - Lycosidae
Trochosa terricola (Gewone nachtwolfspin) - Lycosidae
Pachygnatha degeeri (Kleine dikkaak) - Tetragnathidae
Enoplognatha ovata (Gewone tandkaak) - Theridiidae
Episinus sp. (Kabelspin) - Theridiidae
Ozyptila praticola (Gewone bodemkrabspin) - Thomisidae
Xysticus sp (Krabspin) - Thomisidae
Ptinus sexpunctatus (Diefkever) - Anobiidae
Agrilus angustulus - Buprestidae
Cytilus sericeus - Byrrhidae
Cantharis nigricans - Cantharidae
Cantharis rufa (Rood Soldaatje) - Cantharidae
Nebria brevicollis (Breedhalsnebria) - Carabidae
Pyrrhidium sanguineum (Callidie sanguine) - Cerambycidae
Bruchidius siliquastri - Chrysomelidae
Phratora vulgatissima - Chrysomelidae
Chilocorus bipustulatus (Heidelieveheersbeestje) - Coccinellidae
Clitostethus arcuatus - Coccinellidae
Dendrophilus punctatus - Histeridae
Vincenzellus ruficollis - Salpingidae
Acrossus rufipes - Scarabaeidae
Cyphon laevipennis - Scirtidae
Philonthus sp - Staphylinidae
Stenus sp - Staphylinidae
Agromyza nana (Klaver-bladmineerder) - Agromyzidae
Calycomyza artemisiae - Agromyzidae
Phytomyza ranunculi - Agromyzidae
Chirosia betuleti - Anthomyiidae
Pegomya laticornis - Anthomyiidae
Bombylius discolor (Gevlekte Wolzwever) - Bombyliidae
Calliphora vomitoria (Blauwe Vleesvlieg) - Calliphoridae
Lucilia sp (Groene Vleesvlieg) - Calliphoridae
Dasineura strumosa - Cecidomyiidae
Conops flavipes - Conopidae
Culiseta annulata (Grote Steekmug, Ringelmug) - Culicidae
Rhaphium appendiculatum - Dolichopodidae
Suillia affinis - Heleomyzidae
Meiosimyza decempunctata - Lauxaniidae
Mesembrina meridiana (Mésembrine de midi - Schorsvlieg) - Muscidae
Palloptera ustulata - Pallopteridae
Nephrocerus sp - Pipunculidae
Chrysopilus aureus - Rhagionidae
Rhagio lineola - Rhagionidae
Paykullia maculata - Rhinophoridae
Tetanocera elata - Sciomyzidae
Brachyopa pilosa - Syrphidae
Cheilosia sp (Gitje) - Syrphidae
Helophilus hybridus - Syrphidae
Pipiza festiva - Syrphidae
Phasia hemiptera (Wantssluipvlieg) - Tachinidae
Acidia cognata - Tephritidae
Goniglossum wiedemanni - Tephritidae
Oxyna nebulosa - Tephritidae
Rhagoletis meigenii - Tephritidae
Tephritis bardanae (Donkere klitboorvlieg) - Tephritidae
Aradus depressus - Aradidae
Ischnodemus sabuleti - Lygaeidae
Orthocephalus coriaceus - Miridae
Polymerus nigrita - Miridae
Saldula sp - Saldidae
Amphorophora idaei - Aphididae
Anoecia sp - Aphididae
Betulaphis quadrituberculata (Puceron tuberculé du bouleau) - Aphididae
Dysaphis pyri (Puceron cendré du poirier, Puceron mauve - Roze perenluis) - Aphididae
Periphyllus sp - Aphididae
Kybos smaragdulus - Cicadellidae
Nomada ferruginata (Geelschouderwespbij) - Apidae
Nomada flavoguttata - Apidae
Wroughtonia spinator - Braconidae
Coelichneumon comitator - Ichneumonidae
Dusona sp - Ichneumonidae
Metopius sp - Ichneumonidae
Phaenolobus terebrator - Ichneumonidae
Pimplinae sp - Ichneumonidae
Tromatobia lineatoria - Ichneumonidae
Pamphilius sylvaticus - Pamphiliidae
Aglaostigma aucupariae - Tenthredinidae
Cladius pectinicornis - Tenthredinidae
Elinora koehleri - Tenthredinidae
Nematus miliaris (Weidebladwesp) - Tenthredinidae
Periclista sp - Tenthredinidae
Platycampus luridiventris - Tenthredinidae
Tenthredo mesomela - Tenthredinidae
Tenthredo vespa - Tenthredinidae
Symmorphus sp (Deukmetselwesp) - Vespidae
Batrachedra praeangusta - Batrachedridae
Eudonia lacustrata - Crambidae
Depressaria emeritella (Witrugplatlijfje) - Depressariidae
Epermenia chaerophyllella - Epermeniidae
Macaria alternata (Donker Klaverblaadje) - Geometridae
Caloptilia roscipennella (Walnootsteltmot) - Gracillariidae
Caloptilia rufipennella (Donkere esdoornsteltmot ) - Gracillariidae
Caloptilia syringella (Seringenmot) - Gracillariidae
Calybites phasianipennella (Viervleksteltmot) - Gracillariidae
Phyllonorycter kleemannella - Gracillariidae
Phyllonorycter rajella - Gracillariidae
Heliozela resplendella - Heliozelidae
Plebeius agestis (Argus brun - Bruin blauwtje) - Lycaenidae
Satyrium w-album (Thécla de l'Orme - Iepepage) - Lycaenidae
Stigmella aceris - Nepticulidae
Agrochola macilenta (Geelbruine Herfstuil) - Noctuidae
Conistra rubiginosa - Noctuidae
Cryphia domestica (Lichte Korstmosuil) - Noctuidae
Eupsilia transversa (Satellite - Wachtervlinder) - Noctuidae
Hadena compta (Witband-silene-uil) - Noctuidae
Herminia tarsicrinalis (Schaduwsnuituil) - Noctuidae
Mythimna albipuncta (Witstipgrasuil) - Noctuidae
Mythimna straminea (Spitsvleugelgrasuil) - Noctuidae
Noctua interjecta (Kleine Huismoeder) - Noctuidae
Noctua janthina (Kleine Breedbandhuismoeder) - Noctuidae
Earias clorana (Kleine Groenuil) - Nolidae
Cerura erminea (Hermine) - Notodontidae
Pyronia tithonus (Amaryllis - Oranje zandoogje) - Nymphalidae
Colias croceus (Souci - Oranje luzernevlinder) - Pieridae
Plutella xylostella - Plutellidae
Synanthedon tipuliformis (Bessenglasvlinder) - Sesiidae
Coptotriche marginea (Gele bramenvlekmot) - Tischeriidae
Aethes rubigana (Donker c-smalsnuitje) - Tortricidae
Cnephasia incertana - Tortricidae
Dichrorampha acuminatana (Margrietwortelmot) - Tortricidae
Epinotia nisella - Tortricidae
Notocelia rosaecolana (Rozenhermelijnbladroller) - Tortricidae
Ptycholoma lecheana (Koraalbladroller, Geelbuikbladmot) - Tortricidae
Rhyacionia pinivorana (Grijze dennenlotboorder) - Tortricidae
Dichochrysa sp - Neuroptera
Calopteryx virgo (Bosbeekjuffer) - Calopterygidae
Orthetrum coerulescens (Beekoeverlibel) - Libellulidae
Ceratophyllus gallinae (Puce des volailles - Kippenvlo) - Ceratophyllidae
Ctenolepisma longicaudatum (Papiervisje) - Zygentoma
Glyphotaelius pellucidus - Limnephilidae
Musculium lacustre (Cyclade des lacs, cyclade lacustre - Moeras-hoornschaal) - Sphaeriidae
Triturus helveticus (Triton palmé - Vinpootsalamander) - Salamandridae
Microtus agrestis (Aardmuis) - Cricetidae
Casmerodius albus (Grande aigrette - Grote Zilverreiger) - Ardeidae
Diatrype disciformis (Hoekig schorsschijfje) -
Agaricus comtulus (Agaric élégant - Kleine champignon) -
Agaricus silvaticus (Agaric sylvatique - Schubbige boschampignon) -
Coprinus kuehneri (Kleinsporig plooirokje) -
Entoloma sericatum (Moerasbossatijnzwam) -
Gymnopous dryophilus (Collybie des arbres - Gewoon eikenbladzwammetje) -
Psathyrella corrugis (Psathyrelle gracile - Sierlijke franjehoed) -
Psathyrella microrrhiza (Kortwortelfranjehoed) -
Rickenella fibula (Omphale bibelot - Oranjegeel trechtertje) -
Tricholoma fulvum (Tricholome fauve - Berkenridderzwam) -
Cerocorticium confluens (Ziekenhuisboomkorst) -
Clavulinopsis luteoalba (Verblekende knotszwam) -
Fomes fomentarius (Amadouvier - Echte tonderzwam) -
Ganoderma resinaceum (Harslakzwam) -
Bovista plumbea (Boviste plombée - Loodgrijze bovist) -
Mutinus ravenelii (Roze stinkzwam) -
Candelariella vitellina -
Cladonia chlorophea -
Lecanora albescens -
Lecanora conizaeoides -
Opegrapha sp. -
Punctelia subrudecta -
Xanthoria calcicola -
Bryum barnesii (Geelkorrelknikmos) -
Fissidens viridulus (Gekromd vedermos) -
Isothecium myosuroides (Knikkend palmpjesmos) -
Plagiothecium succulentum -
Syntrichia laevipila (Boomsterretje) -
Trentepohlia sp. -
Capsella rubella (Bourse à pasteur rougeâtre - Rode herderstasje) - Brassicaceae
Capsella rubella (Bourse à pasteur rougeâtre - Rode herderstasje) - Brassicaceae
Frankia cf. alni -

Deze lijst is nog niet volledig, er ontbreken met name nog heel wat paddenstoelen!

Comebacks

laatste waarneming dateerde van 2003 en vroeger. In 2007 was dit nog 23% van de fauna, intussen gezakt naar 17%.

Nieuw maar niet op waarnemingen

Nieuw achteraf gedetermineerd

Bibliografie

Basisbestanden in Excel

Waarnemingen op 30 dec 2009:

cebe-inventaris op 30 dec 2009:

Algemene jaarverslagen in pdf: rapporten (zie daar in de bijlagen)
Er was een uitgebreid verslag in 2007 (met pdf-versie in de bijlage p30 van de Algemene jaarverslagen.) waarvan de meeste gegevens nog steeds relevant zijn.
Artikel 2008: Echo du Marais 89.